به یاد احمد عاشورپور؛ ترانه خوانی از جنس مردم

جارستان: محمدهادی مرادی| 

احمد عاشورپور، پرسابقه‌ترین خواننده فولکوریک گیلکی عصر روز شنبه، ۲۲ دی ماه ۱۳۸۶ در بیمارستان جم تهران درگذشت و بنا به وصیتش در خاک زادگاهش بندرانزلی آرام گرفت.

عاشورپور در ۱۸ بهمن ۱۲۹۶ درغازیان انزلی چشم به جهان گشود. او را پدر موسیقی فولکلور می‌دانند. روزبه رخشا، خواننده موسیقی گیلکی، در اسفند ماه ۱۴۰۰ در نشست رونمایی از کتاب «اوخان» در رشت، عنوان کرد: «به اشتباه به احمد عاشورپور، لقب پدر فولکلور را داده‌اند. لقبی با عوان پدر فولکلور وجود ندارد. فولکلور از زمان‌های بسیار قدیم تا به الان وجود داشته است. احمد عاشورپور، پدر موسیقی پاپ ایران است.»

در بخش دیگری از همین نشست نیز، امین حق‌ره، نویسنده و پژوهشگر گیلانی، که کتاب «شورشی آوازه‌خوان» را که به بررسی زندگی سیاسی و هنری احمد عاشورپور پرداخته، نوشته است، اظهار داشت: «بعد از ظهور احمد عاشورپور، جهانگیر سرتیپ‌پور و فهیمه اکبر، استان گیلان تا به همین الان، جریان مستحکمی در حوزه ترانه گیلکی نداشته است تا اثری خلق کند که فراتر از حوزه فرهنگی و جغرافیایی استان شنیده شود.»

عاشورپور در سال‌های پایانی حیات خود، در گفتوگو با روزنامه محلی «گیلان امروز» آغاز آشنایی و علاقه خود با موسیقی فولکوریک را شنیدن یک ترانه در کودکی عنوان کرده و گفته بود: «من کودکی بیش نبودم که یک آهنگ گیلکی شنیدم. ترانه ای مربوط به میرزا کوچک خان که خواننده آن حتی مجال نیافت صفحه دومی را ارایه کند برای اینکه استقبالی از این خواننده نشده بود.»

ترانه های ماندگار به امضای عاشورپور

در سال ۱۳۲۲ با معرفی به «ابوالحسن صبا» به خوانندگی در رادیو تهران پرداخت. در آن زمان او و معتمد وزیری (از اهالی کردستان) نخستین کسانی بودند که ترانه‌های محلی را به عرصه رادیو کشاندند. در همین سال به‌ عنوان خواننده ترانه‌های فولکلور ایران در فستیوال جهانی جوانان در رومانی حضور یافت. پس از بازگشت از این سفر در انزلی دستگیر و به زندان فرستاده شد و پس از سپری کردن دو سال در حبس، آزاد و به خارک تبعید شد. عاشورپور سال‌های ۶۲ تا ۷۲ را در فرانسه گذراند. سال ‌۱۳۸۱ همکاری با گروه موسیقی نکیسا و کنسرت در تهران را آغاز کرد و سال‌۸۲ نیز کنسرتی در رشت برگزار کرد.

ترانه‌های عاشورپور را نه تنها مردم گیلان که بسیاری از مردم در سایر نقاط ایران ورد زبان داشتند. در دورانی که ترانه‌های محلی بسیار حقیرتر از خواندن ترانه‌های معمول به نظر می‌آمد، او به خواندن ترانه‌های مردمی پرداخت، ترانه‌هایی که رنگ و بوی زندگی مردم کوچه و بازار، مردم زحمت کش و تهی دستان را داشت.

او می‌دانست اصالت معنای کهنگی و در جا زدن ندارد بلکه هنر وقتی اصالت دارد که محصول زمانه‌اش باشد و از دل نیازهای زمانه برآمده باشد.

از جمله نوآوری‌های احمد عاشورپور آن بود که بیش از ۶۰ سال پیش به اجرای ترانه‌های فولکلور گیلکی با ملودی‌های غربی دهه‌های بیست و سی پرداخت.

در سال ۱۳۲۲، اولین آلبوم ترانه‌های عاشورپور منتشر شد و تا هنگام مرگ پنج آلبوم دیگر نیز از او منتشر شد که آخرین آن در سال‌های اولیه پس از انقلاب اسلامی بود. که اغلب اشعار آثارش را جهانگیر سرتیپ پور، محمود پاینده لنگرودی و شهری لنگرودی سروده‌اند. از جمله مشهورترین ترانه‌های احمد عاشورپور می‌توانه به «دریا طوفان»، «سر کوه بلند»، «جوما بازار»، «آفتاب خیزان»، «حاج خانمه»، «چنگی چنگی یار»، «آی لیلی» و «گلبانو» اشاره کرد.

احمد عاشورپور با عشق و علاقه به خواندن ترانه‌های مردمی پرداخت، ترانه‌هایی که رنگ و بوی زندگی مردم کوچه و بازار، مردم زحمت کش و تهی دستان را داشت.